Maat en Meester

Lareb, VWS, RIVM en CBS frustreren elk onderzoek dat een verband zou kunnen aantonen tussen oversterfte en de coronavaccins. Toen deze vaccins hun intreden deden, gebeurde het omgekeerde.

Sinds 2021 overlijden in Nederland per week ongeveer 300 mensen meer dan in de periode voor de coronacrisis. De wetenschappers Ronald Meester, Bram Bakker en Jona Walk onderzochten of er een mogelijk verband bestaat tussen de aanhoudende oversterfte en de Covid-19 vaccins.

Het onderzoeksteam kwam tot een belangrijke hypothese die het wilde toetsen met behulp van data die beschikbaar zijn bij het Lareb en het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Het eindrapport is door het drietal besproken met onder andere het RIVM en het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), die bevestigden dat er geen fouten in het rapport stonden. Desondanks weigert men de conclusies uit het rapport te steunen en geeft het Lareb niet thuis als er om aanvullende data wordt gevraagd die een hypothese van het onderzoeksteam zouden kunnen bevestigen of ontkrachten.

De tegenwerking van de autoriteiten contrasteert sterk met de houding van diezelfde autoriteiten in het begin van de vaccinatiecampagne. In maart 2021, als de vaccinatiecampagne net op gang komt, doet men er bij het RIVM, CBS en het gezondheidsministerie alles aan om dalende besmettings- en sterftecijfers toe te schrijven aan de vaccins, terwijl daar op dat moment geen grond voor is. De dalende trends blijken al ruim voor de eerste prik ingezet. Uit vrijgegeven WOB-documenten blijkt een sterke bias om de werkzaamheid van de vaccins aan te tonen.

Mogelijke relatie tussen Covid-19 vaccinaties en oversterfte

Het verband tussen de coronavaccins die massaal zijn toegediend en de hoge sterfte die sindsdien aanhoudt, ligt uitermate gevoelig. Dit is logisch te verklaren door de vaccinatiedrang die de beleidsmakers oplegden aan de burger, in combinatie met een overweldigende promotiecampagne. Wanneer een oorzakelijk verband tussen de hoge sterftecijfers en de coronavaccins wetenschappelijk zou worden aangetoond, kan dit verstrekkende gevolgen hebben voor de verantwoordelijken voor het gevoerde beleid.

In juli 2024 publiceerden wetenschappers Meester, Walk en Bakker een eindverslag van het onderzoek dat zij deden naar de mogelijke relatie tussen de aanhoudende oversterfte die ons land sinds 2021 teistert en de Covid-19 vaccinaties. Gemiddeld overlijden er 300 mensen per week meer dan men zou verwachten. Voor de beeldvorming komt dit overeen met één MH17-tragedie per week, of één watersnoodramp per kwartaal.

Het benodigde budget voor dit onderzoek vergaarden de wetenschappers zelf omdat het subsidiemechanisme ZonMW niet aan de studie bij wilde dragen. De oversterfte-onderzoeken die wel op financiële steun van de overheid konden rekenen, lieten zonder uitzondering de massa vaccinatiecampagne buiten beschouwing.

Tegenwerking van de instanties

Eén van de belangrijkste bevindingen van het het onderzoeksteam van Meester et al, was dat gedurende iedere vaccinatiegolf er een piek in sterfte waarneembaar was onder de mensen die het vaccin niet hadden gekregen, terwijl de gevaccineerde mensen praktisch onsterfelijk bleken. De oversterfte onder de ongevaccineerden nam kortstondig enorm toe, terwijl er onder de gevaccineerden in dezelfde korte tijdspanne sprake was van ondersterfte.

Dit zou mogelijk door twee effecten kunnen worden veroorzaakt:

1. Healthy vaccinee bias: Relatief gezonde mensen zullen eerder geneigd zijn zich te laten vaccineren dan mensen die in de eindfase van hun leven verkeren. Voor die laatste groep zal een vaccin hen niet redden en dus is de kans groot dat die mensen op korte termijn overlijden aan natuurlijke oorzaken, terwijl ze ongevaccineerd zijn.

2. Misclassificatie bias: Een aanzienlijk deel van de gevaccineerden is als ongevaccineerd geadministreerd, waardoor de overledenen uit die groep bij de ongevaccineerden zijn opgeteld. Dit zou verklaren dat precies tijdens een prikcampagne, mensen sterven die volgens de administratie niet gevaccineerd zijn, terwijl ze dat in werkelijkheid wel waren.

Om te onderzoeken of er sprake is van misclassificatie bias, heeft het onderzoekstrio van Meester een voorstel gedaan voor een eenvoudige analyse. Hiervoor zijn data nodig van het Lareb en het RIVM. Het Lareb heeft gegevens over circa 700 mensen die kort na vaccinatie zijn overleden omdat daar meldingen van zijn ontvangen. Als blijkt dat (een deel van) deze 700 overledenen in de vaccinatiedatabase (CIMS) van het RIVM als ongevaccineerd staan geregistreerd, is dit een bevestiging van misclassificatie.

Op 20 januari 2025 vindt overleg plaats tussen Meester, Walk, Bakker en het Lareb. Op dit moment lijkt er sprake te zijn van een meewerkende houding vanuit het Lareb. Hier komt snel verandering in, en wanneer wordt doorgevraagd, blijkt dat het Lareb in 2021 al geen koppeling kon maken tussen de gegevens van de overledenen en het vaccinatieregister van het RIVM.

Vanaf 27 februari reageert het Lareb op geen enkel bericht meer van het onderzoeksteam.

Directeur Agnes Kant van het Lareb speelt in deze kwestie een bijzondere rol vanwege haar nauwe betrokkenheid bij de autoriteiten, terwijl het Lareb zelf een stichting is. Door deze constructie wordt de bestuurlijke- en politieke verantwoordelijkheid op afstand geplaatst omdat een stichting niet onder de Wet Open Overheid valt. In een eerder verschenen artikel worden de belangenconflicten van Kant aan de orde gesteld.

In een artikel op de substack van Jona Walk, legt zij gedetailleerd uit hoe de gang van zaken was rond het verkrijgen van de aanvullende data.

Inmiddels heeft het onderzoeksteam van Meester et al een studie in preprint gepubliceerd waarin wordt aangetoond dat een zeer hoge sterfte onder niet-gevaccineerden en een lage sterfte onder gevaccineerden, kort na een vaccinatieronde, leiden tot een overschatting van de vaccineffectiviteit, vooral tegen algemene sterfte (niet alleen Covid-19). Dit effect is het sterkst bij ouderen en kwetsbare groepen, zoals mensen die gebruik maken van langdurige zorg. De echte effectiviteit van de vaccins is waarschijnlijk lager dan eerder gedacht. De onderzoekers pleiten voor betere dataverzameling en analysemethoden om deze biases te verminderen.

Het contrast met 2021

Als in februari 2021 de campagne voor massavaccinatie tegen het coronavirus op gang komt, tekent zich een contrasterend beeld af over de ijver waarmee gunstige coronacijfers in verband worden gebracht met de vaccins. De kleinste, of zelfs niet bestaande correlatie tussen een afnemende sterfte-, ziekenhuis- en besmettingscijfers enerzijds, en de toediening van vaccins anderzijds, wordt door de beleidsmakers als een succes van de vaccins gezien.

Het enthousiasme en gemak waarmee de verbanden worden gelegd steekt schril af bij de onwelwillendheid die het onderzoeksteam van Meester en co recent ten deel is gevallen.

Op 23 februari is de vaccinatiecampagne net anderhalve maand bezig, als de directeur van het RIVM Jaap van Dissel het Outbreak Managament Team (OMT) gaat informeren over de vaccinatie-impact op covid-meldingen. Op dat moment worden voornamelijk oude mensen in verpleeg- en verzorgingshuizen gevaccineerd.

De beperkte informatie die beschikbaar is, biedt op dat moment weinig grond om conclusies aan te verbinden. Toch worden conclusies over een heilzame werking van de covid vaccins getrokken en met de Tweede Kamer gedeeld. Zo blijkt uit de jubelstemming binnen het RIVM in de mailwisseling die daarop volgt.

Om de invloed van de vaccinatie op covid-meldingen of sterfte goed te onderzoeken, dienen alle factoren die covidmeldingen beïnvloeden, zoals bijvoorbeeld seizoensinvloeden, te worden meegewogen.

Binnen het RIVM lijkt men zich dat aanvankelijk te beseffen als het CBS op 5 maart 2021 met een nieuwsbericht komt dat suggereert dat de vaccins invloed hebben op de sterfte.

Op dezelfde dag wordt het nieuwsbericht onder embargo gedeeld binnen het ministerie van VWS. Een ambtenaar concludeert: “Vaccinatie heeft dus nu ook invloed op sterfte”.

Er is echter een probleem met deze conclusie. De oversterfte wordt door het RIVM anders berekend dan door het CBS. Bovendien blijkt dat de dalende trend in sterfte al voor de vaccinatiecampagne is ingezet en in sommige leeftijdsgroepen is de oversterfte nog altijd verhoogd. Dit concludeert een RIVM-medewerker die het lastig vindt om hierover te communiceren.

Doelredeneringen van het RIVM

Op 9 maart wordt een email rondgestuurd met als onderwerp: “update vaccinatie impact”. De besmettingscijfers onder verpleeghuisbewoners lijkt te dalen en men bereidt een nieuwsbericht hierover voor. De doelredenering binnen het RIVM om een positief effect van vaccins op nieuwe besmettingen te melden, blijkt uit de bijzin “maar dat kunnen we niet echt op vaccinatie-impact gooien”. De cijfers uit andere leeftijdsgroepen blijken dit namelijk te ontkrachten.

Een collega reageert enthousiast en besluit de leeftijdsverdeling niet op te nemen in het bericht. De boodschap wordt dat de daling van de cijfers vooral komt door het vaccinatieprogramma. De leeftijdsverdeling die deze stelling zou ontkrachten, wordt uit het bericht gelaten omdat dit wat “complex” is.

De mailwisseling gaat nog wat verder door als een collega vraagt of ze wel wat mag zeggen over een stabilisatie van de coronacijfers in de oudere leeftijdsgroepen. Hierop antwoordt een andere collega dat dit niet kan omdat eenzelfde stabilisatie zichtbaar is in leeftijdsgroepen die nog niet gevaccineerd zijn. Kortom: de gunstige besmettingscijfers lijken geen verband te hebben met de vaccins. De collega was iets te enthousiast.

Er komt een nieuwsbericht over de dalende besmettingen in verpleeghuizen. Dit bericht is iets vertraagd vanwege de drukte rond AstraZeneca. Op 11 maart besluit Nederland te stoppen met het middel terwijl andere landen de toediening al eerder hebben gestaakt.

AstraZeneca veroorzaakte ernstige bijwerkingen die relatief laat zijn opgemerkt in Nederland. Binnen het RIVM was men in staat om de commotie over een falend vaccin snel achter zich te laten en een positief nieuwsbericht te typen over dalende besmettingscijfers in onze verpleeghuizen.

Op vrijdagmiddag wordt alvast een nieuwsbericht voorbereid over gunstige coronacijfers die aan vaccinatie toe te rekenen zijn. De strekking van het bericht is al duidelijk. Bij thuiswonende ouderen is nu ook “wat impact te zien”. Op dat moment speelt er echter één klein puntje waar men nog even moet wachten: de cijfers die pas na het weekend beschikbaar komen.

CBS poetst sterftecijfers omlaag. RIVM gretig op vaccin-effect, echter behoedzaam

Het CBS rapporteert zelfstandig over de sterftecijfers, in tegenstelling tot het RIVM dat eerst haar berichtgeving moet laten goedkeuren door het CBS.

Uit een veelzeggende email blijkt hoe het CBS en het RIVM op uiteenlopende manieren de (over)sterfte becijferen, terwijl de beide instanties graag een positief vaccin-effect willen aantonen.

Een RIVM’er komt tot de conclusie dat de sterfte al langer (voor vaccinatie) niet meer verhoogd is, dat in de minst gevaccineerde leeftijdsgroep al twee weken geen sprake van oversterfte meer is, en in twee gevaccineerde hogere leeftijdsgroepen wel wel sprake van oversterfte is.

‘Abrupte trendbreuken zijn er helaas niet echt’, luidt de conclusie van de cijferanalyse.

In een antwoord op de analyse van de oversterfte wordt een voorstel gedaan om alleen over besmettingscijfers en ziekenhuisopnames te rapporteren. Zo wordt de discussie rond oversterfte ontweken. De schrijver zoekt nog naar trends in de cijfers die “vaccinatie-impact zouden kunnen zijn”. Collega Brechje is op allerlei manieren impact aan het visualiseren en er wordt afgesloten met een ander presentatievoorstel. “Op zoek naar de knik”.

Twee dagen later wordt een nieuwsbericht uitgebracht over “dalende besmettingen onder verpleeghuisbewoners als gevolg van vaccinatie”. Een bericht waarvan de causaliteit niet aangetoond kan worden, aangezien de testsamenleving op dat moment wordt opgetuigd en onbekend is of de vergeleken groepen in vergelijkbare mate worden getest. Toch wordt het beschouwd als “nog meer goed nieuws”.

De jubelberichten rond half maart ondersteunden het narratief dat de vaccins een positief effect hebben. Verwarring ontstaat enkele weken later als het RIVM data uit Israël onder ogen krijgt. Het land is verder in de vaccinatiecampagne en corona grijpt daar als een veenbrand onder de gevaccineerden om zich heen.

Covid blijkt net zo ernstig te verlopen onder gevaccineerden in Israel. Het RIVM vindt het lastig te interpreteren.

Observaties

• Het RIVM schreef in het begin van de vaccinatiecampagne de kleinste correlatie toe aan de effecten van de vaccins;

• Uit de emails blijkt dat men op zoek is naar verbanden en wanneer die er niet zijn, lijkt men teleurgesteld;

• De gretigheid waarmee men positieve coronacijfers toeschrijft aan de vaccins, valt niet te rijmen met de tegenwerking die onderzoekers ervaren om een sterke correlatie met oversterfte in de huidige tijd te onderzoeken;

• Agnes Kant was naast haar functie als directeur van het Lareb, lid van de Vaccinatiealliantie en de Denktank Desinformatie. Zij was actief betrokken bij de promotie van vaccins en het onderdrukken van kritische geluiden ten aanzien van vaccins. Hetzelfde geldt voor programmamanager Hans van Vliet van het RIVM;

• Instanties die betrokken zijn geweest bij vaccinpromotie, zoals het Lareb en het RIVM, zouden niet de mogelijkheid mogen hebben om onafhankelijk onderzoek te frustreren.