Kijkersvragen voor Hugo de Jonge in live uitzending NPO waren voorgekookt

Het Grootste Coronaspreekuur van Nederland was een coproductie tussen de overheid en de NOS. Hugo de Jonge kreeg 'live' kijkersvragen die bleken inclusief de antwoorden al dagen eerder aangeleverd.

Het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) organiseerde samen met publieke omroep op 5 november 2020 een live internetuitzending op YouTube en NPO-Start. Kijkers zouden live in de uitzending vragen kunnen stellen aan toenmalig minister van VWS, Hugo de Jonge.

De vragen die daadwerkelijk zijn gesteld in de uitzending, kreeg de gezondheidsminister echter vooraf aangeleverd, inclusief de antwoorden die hij moest geven.

De echte kijkers van Het Grootste Coronaspreekuur van Nederland die serieuze vragen indienden, hebben dit vergeefs gedaan.

De uitzending van onze publieke omroep, waarin diverse kopstukken uit de pandemiebestrijding acteerden, bleek een theaterstuk met ordinaire propaganda.

Hugo de Jonge werd zorgvuldig voorbereid

Uit een memo van 4 november 2020 die gericht was aan de Jonge blijkt dat de uitzending minutieus werd voorbereid. De presentatie werd verzorgd door Jeroen Pauw, Jörgen Raymann en Ajouad el Miloudi. De overige sprekers waren onder andere coronaberoemdheden als Jaap van Dissel, Diederik Gommers en Agnes Kant.

De afzenders van de voorbereidingsmemo bestond voornamelijk uit leden van de Programmadirectie Covid-19 (PDC-19), aangevuld met directieleden van de communicatie-afdeling. PDC-19 bestond vrijwel uitsluitend uit ambtenaren van de NCTV en VWS.

De eerste bijlage van document bevatte het strakke tijdschema voor het optreden van Hugo de Jonge. De minister moest om 19:51 uur zijn opwachting maken.

De vragen inclusief antwoorden ter voorbereiding

In de live uitzending werden de kijkers door co-presentator el Miloudi nogmaals opgeroepen om vragen in te dienen. Uit de WOB-documenten blijkt dat de vragen letterlijk en zelfs met gelijke interpunctie zijn overgenomen uit de voorbereidende memo.

Vraag 1:

Vraag 2:

Vraag 3:

Alle vragen werden door de minister van VWS correct beantwoord, conform de voorbereiding.

De uitzending

De volledige uitzending is terug te zien op YouTube. Na circa 30 minuten in de uitzending worden de ‘kijkersvragen’ aan Hugo de Jonge behandeld.

Merkwaardige rol voor Agnes Kant

De directeur van het bijwerkingeninstituut Lareb was ook één van de genodigden van het Grootste Corona Spreekuur van Nederland.

Met uitzicht op de vaccins, zou zij speciaal voor de uitzending zijn uitgenodigd om ‘onrust over bijwerkingen weg te nemen’. Zo valt op te maken uit vrijgegeven WOB-documenten. Op dat moment waren er nog geen data over de klinische proeven van de vaccins beschikbaar.

Het wegnemen van ongerustheid over bijwerkingen van een nieuw medicijn is een merkwaardige doelstelling die niet verenigbaar is met haar functie binnen het Lareb. Het bijwerkingencentrum zou als tegenmacht moeten functioneren bij een introductie van een nieuw medicijn dat aan een groot deel van de bevolking zou worden toegediend.

De rol van het CBG

Het CBG organiseerde Het Grootste Coronaspreekuur van Nederland, samen met de publieke omroep.

Op de website van het CBG staat haar rol als volgt omschreven:

Iedereen die een medicijn gebruikt moet daarop kunnen vertrouwen. Dit is waar het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) elke dag aan werkt, in Nederland en in Europa. Daarom beoordelen we medicijnen om te bepalen of ze op de markt mogen komen, bewaken we de bijwerkingen en risico's en stimuleren we goed gebruik van medicijnen: dat is de kern van ons werk.

Het CBG heeft dus een belangrijke rol in de markttoelating van medicijnen en het bewaken van de veiligheid, waaronder die van de Covid-19 vaccins. Het Lareb rapporteerde dan ook aan het CBG over de veiligheid en bijwerkingen.

In de uitzending werden veel punten behandeld over een mogelijk coronavaccin. Farmaceut Pfizer kondigde vier dagen na de uitzending het eerste vaccin aan. Het European Medicine Agency (EMA) keurde uiteindelijk het vaccin goed, en enige tijd later vonden de vaccins hun weg naar Nederland nadat het CBG ook groen licht had gegeven.

De vraag die dit alles oproept, is wat een neutraal beoordelingsinstituut voor geneesmiddelen drijft om een dergelijke uitzending van propagandistische signatuur te ontwikkelen voor een geneesmiddel dat nog niet eens was aangekondigd. Een groter vertrouwen onder de Nederlandse bevolking in de toekomstige vaccins, zal ongetwijfeld het doel zijn geweest. Men kan twisten of deze doelstelling op deze manier bereikt wordt.

Regels ten aanzien van coproducties Rijksoverheid

Op 30 juni 2004 is door toenmalig premier Jan Peter Balkenende een set Aanwijzingen uitgebracht inzake het vervaardigen van coproducties (Regeling van 30 juni 2004, nr. 04R467628), getiteld: ‘Vaststelling van aanwijzingen inzake het aangaan van overeenkomsten door ministeries en andere instellingen met het oog op de uitzending van coproducties of andere omroepprogramma’s‘.

Aanwijzing 2 bevat een aantal elementen waaraan niet is voldaan:

Het grootste Coronaspreekuur van Nederland bevatte actualiteiten en nieuws. Bovendien trad minister Hugo de Jonge op. Uiteindelijk bleek Aanwijzing 2c ook overtreden, maar dat gebeurde pas na de WOB-onthullingen.

Op 11 juli 2008 nam de minister president een nieuw besluit over het maken van coproducties door omroepen met de Rijksoverheid. Hiermee kwamen de Aanwijzingen uit 2004 te vervallen.

De oude Aanwijzingen stelden de Rijksoverheid en andere bestuursorganen in staat om coproducties te maken met televisieomroepen, zonder dat het voor de kijker duidelijk was dat het om een overheidsboodschap ging.

Het nieuwe besluit uit 2008 deed de deur voorgoed dicht.

Het gebruik van coproducties bleek in toenemende mate problematisch. Balkenende draaide met zijn besluit de vrijheden terug ten aanzien van coproducties.

De verdenking op overheidsbeïnvloeding van de burger, en daarmee de schending van de Grondwet en de Mediawet, bleken anders ‘onuitroeibaar’.

In het geval van het Grootste Coronaspreekuur was de coproducent het CBG. Dit is een semi-overheidsinstelling die gefinancierd wordt vanuit het ministerie van VWS. Men zou dus kunnen betwisten dat dit onder de Rijksoverheid valt.

De uitzending werd vooraf aangekondigd en de dag erna werd de uitzending op televisie herhaald. Zoals uit de memo aan Hugo de Jonge blijkt, hoopte men op een half miljoen kijkers uit een breed publiek.

Ten tijde van het besluit van Balkenende waren online uitzendingen die herhaald werden op televisie nog zeer ongebruikelijk. Om in de geest van dit besluit te redeneren, zou deze online uitzending gelijkgeschakeld kunnen worden met een televisie uitzending.

De medewerking van de minister van VWS met behulp van geprepareerde vragen en antwoorden en de betrokkenheid van DCo en PDC-19, werpen een ander licht op deze casus. Bovendien moet men te allen tijde handelen in de geest van regels. Dit lijkt hier niet het geval te zijn geweest.

Bronnen

• WOB-document: https://wobcovid19.rijksoverheid.nl/publicaties/e4b588f6a8a34ea605a926995e81d5da/documenten-fv-vm-november-2020-deel-1-van-14.pdf - Pagina 483 en verder;

• Het Grootste Coronaspreekuur van Nederland op YouTube:

• Website CBG: https://www.cbg-meb.nl/

• Besluit 2004 J.P Balkenende t.a.v Co-producties: https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-29200-III-21-b1.pdf

• Besluit 2008 J.P Balkenende t.a.v Co-producties: https://zoek.officielebekendmakingen.nl/stcrt-2008-138-p6-SC86688.html