Het briefje van Bruins

Minister Bruins kreeg live in de uitzending een briefje in zijn handen gedrukt: De eerste coronapatiënt in Nederland. Het nieuws was echter voorbereid en al voor de uitzending bekend.

Gedurende de coronacrisis werden de televisie-uitzendingen gekenmerkt door een hoog theatraal karakter. De gifgroene coronavirussen zweefden in sfeerlicht op de achtergrond van de praattafels. Journalisten met veel vragen die door de experts werden beantwoord met nog meer onzekerheden.

De eerste coronapatiënt in Nederland was de aftrap van de coronacrisis in ons land. Om de kijkers thuis een gevoel van urgentie te laten krijgen, werd door een programma-medewerker gedurende de uitzending bij de NOS een briefje in de handen gedrukt bij minister Bruins.

De gezondheidsminister leek overrompeld en las de boodschap voor, maar het nieuws van de eerste coronapatiënt in Nederland was voorbereid en voorafgaand aan de uitzending al bekend bij de beleidsmakers.

Voorbereiding persbericht van de eerste coronapatiënt

Op 27 januari was de eerste patiënt in Duitsland vastgesteld, dus het lag in de lijn der verwachting dat het virus ook in Nederland zou toeslaan.

Uit vrijgegeven WOB-documenten blijkt dat op 11 februari 2020 een persbericht werd voorbereid voor het moment dat de eerste Nederlander zou worden getroffen door het virus.

Toenmalig minister van Medische Zorg en Sport (MZS), Bruno Bruins en directeur Publieke Gezondheid Ciska Scheidel werd om akkoord gevraagd op het concept persbericht.

Het bericht zelf is in de WOB-documenten zwartgelakt.

Persbericht 4 minuten voor aanvang van de uitzending

Op 27 februari 2020 laste men direct na het acht uur journaal een extra uitzending in over het coronavirus.

Vier minuten voorafgaand aan de extra uitzending, om 20:31 uur, ging een email rond waarin de eerste corona patiënt werd aangekondigd.

Het nieuws van de eerste coronapatiënt was dus ruim voor de uitzending bekend, in ogenschouw nemende dat het doorgeven van het nieuws en het zenden van de e-mail ook enige tijd heeft gekost.

Circa 10 minuten na de start van de uitzending, werd het briefje in de handen gedrukt van Bruno Bruins.

Direct na de uitzending circuleerde een email over de eerste patiënt die was gericht aan een groter gremium. De pandemie was ook in Nederland van start gegaan.

Uit een interne mailwisseling van het ministerie van VWS blijkt dat men zich voorbereidde op kritische vragen over de aankondiging die minister Bruins op televisie had gedaan.

De feiten rondom ‘het briefje van Bruins live op televisie’ werden op de agenda van het Algemeen Overleg gezet. De ambtenaar schrijft: ‘Het is ingestoken, u wilde toch live op tv dit melden?’.

Voor de eerste coronapatiënt die zou komen te overlijden, werd eveneens een persbericht voorbereid. Men bedacht een procedure om dit eerste slachtoffer separaat aan te kondigen bij VWS, het RIVM en in het parlement. De volgende overlijdens zouden in de reguliere updates van het RIVM worden gecommuniceerd.

Dit valt op te maken uit een email van 4 maart 2020.

Hypnosetechnieken in persconferenties

De persconferenties toonden wereldwijd grote gelijkenis. De spreekgestoeltes waren voorzien van icoontjes voor de gedragsinstructies en men zette gebarentolken in.

In Nederland wonen circa 800.000 zeer slechthorenden. Hiervan zal een klein deel ook nog analfabeet zijn, waardoor de beschikbare ondertiteling voor hen geen zin had. Het is de vraag of de gebarentolken zijn ingezet om deze kleine groep te bedienen, of juist de hele grote groep die wel kon horen. In dat geval hebben de gebarentolken een ander doel gediend, want hun optreden creëerde ongetwijfeld een gevoel van urgentie onder de kijkers.

Specialist in Neuro Linguïstisch Programmeren (NLP) Igor Kaam schreef een artikel over de gebruikte hypnosetechnieken in de persconferenties. Martin Vrijland kwam tot dezelfde conclusie.

Internationaal waren dezelfde patronen waarneembaar in alle nieuwsuitzendingen.

Observaties

• Het bericht van de eerste coronapatiënt in Nederland werd drie weken van tevoren voorbereid;

• De mededeling van de eerste patiënt werd middels een briefje in de live uitzending gedaan, terwijl dit nieuws al eerder bekend was;

• Men creëerde een gevoel van urgentie in het beste geval, in het slechtste wellicht gevoelens van angst;

• De procedure werd herhaald voor het eerste overlijdensgeval;

• De mediastrategie vertoont internationaal grote gelijkenissen.